Geerts BoekenTip: Universele Reisgids voor Moeilijke Landen

Vanaf nu ook op deze blog te vinden: samenvattingen en recensie-achtige artikelen van boeken. Boeken waarvan ik vind dat ze ertoe doen. Die de tijd zeker waard zijn om te lezen. In deze eerste aflevering in deze categorie tip ik het boek Universele Reisgids van Moeilijke Landen, geschreven door wereldreiziger Jelle Brandt Corstius.

Algemene feitjes

• Aantal hoofdstukken: 8
• Aantal bladzijden: 191
• Illustrator: Michiel van de Pol
• Jaar van uitgave: 2012
• Uitgever: Prometheus
• Genre: reisgids
• ISBN: 978 90 446 1908 9

 

Over de auteur

Jelle Brandt Corstius is een doorgewinterde (letterlijk!) Nederlander die al de nodige ervaring heeft in Rusland, aangezien hij er een aantal jaren woont. Hij heeft echter ook andere, voornamelijk oriëntaalse, landen bezocht, zoals India en Indonesië. Hij woonde van 2000 tot 2010 in Moskou, de Russische hoofdstad. Daar maakte hij maar liefst documentaires over het land, de VPRO zond ze uit. Bovendien heeft Brandt Corstius een bescheiden aantal boeken geschreven, die duiding geven over het reizen door en leven in Rusland.

De voorkant van het boekje. Foto: Geert Braam

 

Even inhoudelijk

Dit boek is bijzonder praktijk praktisch gericht en leest makkelijk weg. Het begint al bij de opbouw van het boek: wat te doen voor men vertrekt (hoofdstuk 1), dan volgt er informatie wat te doen als je eenmaal onderweg bent. Een paar hoofdstukken gaan over het reilen en zeilen in het land van bestemming. De uitgave eindigt met de terugreis en nazorg als men terug is in ons koude kikkerlandje.

Ik ontdekte dit boek door het vak ‘interculturele communicatie’, plus dat verre landen met andere gebruiken en tradities kunnen rekenen op grote belangstelling van mij. Wat gewoon bij ons is, kan in een maatschappij van duizenden kilometers verderop totaal vreemd zijn.

Ik wi niet te veel spoilen, maar toch ga ik kleine dingetjes uitlichten die een westers mens snel opvalt als hij gearriveerd is in bijvoorbeeld Rusland of een land in de regio Zuidoost-Azië. Zo is het gewoon om in Rusland bij het minste of geringste al een wodka’tje weg te drinken.

 

Voedsel & versnaperingen (hoofdstuk 5)

Volgens Brandt Corstius moet iedere westerse persoon die in zo’n ‘ver-weg-van-huis-land’ zit, rekening houden met diarree. Dit komt puur vanwege het feit dat de lokale keuken daar totaal anders is; wij in de Westerse wereld krijgen té luxe en té gezond voedsel binnen. In Rusland en Zuidoost-Azië gelden weer andere eet- en kooktradities die overigens totaal verschillen van de in Nederland bekende afhaalchinees.

Een ander element is dat je als consument daar zelf streng moet letten hoe er in lokale restaurantkeukens omgegaan wordt met de hygiëne. Je zal dus je ‘normale’ voedingsstandaarden flink naar beneden moeten bijschroeven, je ontkomt er niet aan.

Met name in Rusland vloeit de alcohol rijkelijk, het wordt daar gezien als een sociaal bindmiddel als ik de schrijver mag geloven. Op de openbare weg in Rusland is het heel normaal dat je elkaar spontaan aanspreekt met een glaasje (lees: volle fles) wodka. En daar zit een reden achter: door de alcohol voelt het alsof je lichaam de bittere kou beter doorstaat. Maar goede, warme kledij dragen blijft essentieel.

Zomaar twee pagina’s van het ‘hoofdverhaal’. Foto: Geert Braam

 

Lucratieve baantjes (hoofdstuk 7)

In het boek staat ook benoemd dat er in verre landen voor alles wel werk is. Voorbeelden hiervan zijn mensen die gebruikte dienbladen opruimen, zelfs bij de grotere fastfoodketens daar. Verder zijn er werknemers in vliegvelden, die zomaar je bagage ongevraagd op een kar zetten. Daar vragen ze dan achteraf een klein bedrag voor. En in Turkije zijn er regelmatig vrouwen op de markt te vinden die je willen wegen en je overgewicht melden via de luidspreker. Kan iedereen meegenieten!

 

Snelle tips, samengevat uit de Universele Reisgids voor Verre Landen

Er staat nog zo veel meer in het boek, wat je absoluut moet lezen ter voorbereiding op het verblijf in andere cultuurgebieden. Hier volgt een kleine bloemlezing:

• Let goed op wat je meeneemt en wat niet. Alle voorwerpen die je inpakt moeten a) relevant zijn en b) praktisch gebruikt worden.
• In eerste instantie: vertrouw niemand. Als goed Engelssprekende westerse man krijg je veel aandacht. Je valt op, daar kan de lokale bevolking misbruik van maken. Zo kun ze je veel geld aftroggelen als je niet scherp bent, want de inwoners zien jou als wandelende portemonnee.
• Hou altijd, maar dan altijd alles schoon. Jouw handen, jouw kleding, jouw huid etc. worden snel de dupe van de slechte hygiëne in voornamelijk Rusland en landen in de regio van Zuidoost-Azië. Schoon drinkwater uit de kraan is in die gebieden eerder uitzondering dan regel. Let bovendien op voldoende bescherming tegen malaria en andere ziektes die je op dat moment niet kan gebruiken (wanneer wel?).
• Doe niet alsof je alles zelf beter weet, die gedachte is al eeuwenlang achterhaald. Ga juist op avontuur met een open geest en bed je op die manier in in de tradities en cultuur die in dat verre gebied heersen.

 

Tot slot

Al met al is het een nuttig en praktisch boek. Je hoeft geen doorlopend verhaal te verwachten. Het zijn juist tips, adviezen en afraders die toegelicht worden, afgewisseld met anekdotes en bondige verhalen van Jelles avonturen. Ik vond het een makkelijk en laagdrempelig boek, deels met amusement. Ik ben verbaasd over Brandt Corstius’ schrijfstijl!

 

 

 

Het journalistieke BoekenBlog

 

In de wereld van de journalistiek zijn er veel boeken die vol staan van feiten, visies en meningen op de journalistiek. Af en toe pakt Geert er een paar uit, en bespreekt hij het op deze weblog. Dit zijn de boeken voor deze deze keer:

Mediamores – Henk Blanken

Dit boek beschrijft de huidige staat van de media, dus ook van die van de journalistiek. Blanken begint ieder hoofdstuk met een persoonlijk inleiding en anders wel een voorbeeld van hoe de media werken. Daarin herken ik mij al te zeer, zowel als nieuwsconsument als toekomstig –producent.

Het mooie van dit boek vind ik dat de auteur dieper ingaat op de journalistieke dilemma’s van tegenwoordig en de toekomst van het vak. Het accent ligt nadrukkelijk op het slim gebruik van het internet. Journalisten zouden er meer en slimmer gebruik van moeten maken, maak ik op uit de context van het verhaal.

Ook in het opgeschreven verhaal laat Blanken er doekjes om winden: de journalistiek moet opener en meer transparant zijn, verder hoort openbaar verantwoording afleggen erbij, vind hij. Daar ligt de toekomst van de journalistiek denk ik: de pers zal zich moeten onderscheiden van de rest van de bloggers en burgerjournalisten.

Verborgen Verleiders  – Jaap van Ginneken

De media manipuleren ons waar we bij staan. Dit boek geeft aan welke manieren de media gebruiken om het publiek te misleiden – maar de mediaconsumenten dat opvatten als ‘waarheid’ terwijl dat eigenlijk dus helemaal niet is.

Eigenlijk is dit studieboek relevanter voor de communicatie-opleiding. Het kan gebruikt worden om hoe bepaalde boodschappen de wereld in te krijgen, en samen met een stukje psychologische kennis kan je je publiek effectief bereiken.

Het boek behandelt alle media en diens effecten en achtergronden, zoals amusement en soaps (hoofdstuk 2) maar ook het totaal andere medium propaganda en oorlog (hoofdstuk 5). Al met al is het interessant om alles te lezen maar ik heb er weinig aan als journalist. Dat is een beetje jammer…

Boekverslag II: “Jouw nieuws wereldnieuws” (Nico de Leeuw)

Dit boekje is een mooie en makkelijke uitgave over de inside world van de journalistiek. Deze uitgave bevat nuttige stappen voor iemand die semi-professioneel journalist wil worden, want veel stappen die erin staan leert men ook op de journalistieke opleiding. Maar dan korter, krachtiger en helderder. Laten we zeggen dat in het 200 bladzijden tellende boek veel instructies staan voor journalisten; wat mij betreft kunnen journalistiek docenten het ook als lesmateriaal gebruiken.

Toch legt de schrijver de nadruk over de social media. Bijvoorbeeld hoe men die het beste kan gebruiken, en wat er precies de gevolgen (en ook risico’s) van zijn. Journalistiek 2.0 zal men het kunnen noemen. De participerende journalistiek komt in deze tijd meer en meer in opkomst, journalisten en ‘gewone’ mensen komen dichter bij elkaar, gaan in enkele gevallen samenwerken.

Een vraag die ik mij hierbij stel, is hoe journalistiek over 10 jaar er uitziet. Nu is bijna iedereen (een beetje) journalist, want iedereen is wel min of meer nieuwsgierig over uiteenlopende onderwerpen. Wat betekent dit voor later? Verdwijnt de journalist met pen en kladblokje? Internet is een groot en machtig verschijnsel, en veel mensen hebben een weblog. Bestaat ‘de journalist’ later nog wel? Ik weet het niet…

Zoals eerder gezegd, de tips & trucs gebruiken journalisten al/ook. We kunnen ‘jouw nieuws wereldnieuws’ opvatten als een dunnere en aantrekkelijkere samenvatting van het Basisboek Journalistiek – de journalistieke bijbel genoemd volgens enkele. Voor journalisten die nog steeds niet weten wat nieuws is – it’s a shame then – geeft dit exemplaar een heldere uitleg wat het is. In ieder geval helpt het mij verder!

 

Journalistiek boek: “De waarheid achter de vuurwerkramp” (Simon Vuyk)

Op de zonnige namiddag van zaterdag 13 mei 2000 begint in de Enschedese wijk Roombeek een klein brandje. Het lijkt onschuldig, de brandweer roept al na een kwartier dat de brand onder controle is. Maar niets is minder waar: even later loopt het uit de hand. Helemaal. Een half uur nadat de eerste rook (en vuurwerk) waargenomen is door buurtbewoners, vinden er zeer krachtige explosies plaats.

Experts vergelijken de laatste ontploffing met het exploderen van 5000(!) kg TNT, een zeer gevoelig springstof. Heel Roombeek is veranderd in een oorlogsgebied. Niets staat meer overeind, meer dan 20 doden en bijna 1000 gewonden.

Wat bleek nu uit Vuyks boek? De zaak is maar half onderzocht. De waarheid heeft de journalist Simon Vuyk achterhaald. Deels uit al bestaande notities van politieverhoren, voor een ander deel heeft Vuyk zelf ook onderzoek gepleegd. Daaruit komt naar voren dat o.a. een klusjesman het terrein vlak voor de brand betreden heeft. Bovendien lag er veel meer professioneel – en illegaal – vuurwerk dan toegestaan was.

Onder de papieren van SE Fireworks, het vuurwerkbedrijf in Enschede, was er ook een levendige zwarte handel. Het laatste en meest schokkende feit komt tevoorschijn in het laatste hoofdstuk naar voren: Den Haag had kunnen leren van een eerdere vuurwerkramp. In 1991 vond een soortgelijke explosie plaats in Culemborg, maar de conclusies van het onderzoek daarna zijn vergeten en verdwaald door de hoge mensen van o.a. Defensie en Justitie (autoriteiten en politici).

Zwarte rookwolken in een blauwe lucht: Enschede op 13 mei 2000.

Een vraag die ik mij hierbij stel is: “gebeurt dit vaker in Nederland?” De overheden zijn nalatig geweest, hebben de waarheid niet achterhaald. Hun waarheid is niet dé waarheid. Ik geloof niet dat deze ramp met zo’n omvang de enige keer is dat de Nederlandse overheid liegt (beetje hard gezegd, maar dat is het eigenlijk wel) en belangrijke feiten wil vergeten. Misschien niet op justitieel gebied, maar zijn er meer doofpotten die er wel zijn, en die wij niet weten? Een taak voor journalisten om dat te onderzoeken, de waakhond van de democratie tenslotte!

Ik vind het bizar doch goed om te zien dat een journalist zich écht ‘vastbijt’ in een zaak en alle details bij langsloopt. Alle belangrijke gegevens van de betrokkenen bij de ramp staan in het verhaal beschreven, natuurlijk wel met fictieve namen. Knap staaltje onderzoeksjournalistiek, ik hoop een voorbeeld voor de toekomstige documentairemakers of onderzoeksjournalisten. Verder dan je neus lang is, een belangrijke les die beginnende journalisten kunnen trekken uit dit boek.